Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Қабыкенқызы Жакупова және «Даму» қорының басқарма төрайымы Гаухар Асылбекқызы Бөрібаева «Оқу-өндірістік комбинаты» жобасы аясындағы сабақтарға қатысты. Бұл жоба Астана қаласындағы қоғамдық тамақтандыру және қызмет көрсету колледжінің базасында өтеді.

Қонақтарымыз аутизм және басқа да ерекшеліктері бар 10 жасөспірім қатысатын «Кондитерлер» тобымен танысты.

Қор төрағасы Динара Гаплан жобаның ерекшеліктері мен оқыту әдістемесіне тоқталды. Сондай-ақ кездесуге Білім басқармасының, Еңбек министрлігінің өкілдері мен ерекше балалардың ата-аналары қатысты.

«Даму» кәсіпкерлікті дамыту қорының демеушілігінің арқасында биыл «Кондитер», «Наубайшы», «Тігін» секілді 3 топты іске қостық. Ал бұл 6 айдың ішінде оқып, мамандық игеретін 30 ерекше жасөспірімді қамтиды. 2025 жылдың мамыр айында олар курсты бітіру туралы сертификаттар алады, содан кейін біздің қор оларға жұмысқа орналасуға көмектеседі.

Жобаны қолдағаны үшін «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қорына, қызығушылық танытқан Еңбек министріне және жемісті ынтымақтастық үшін колледж басшылығына шын жүректен алғыс айтамыз.

10 желтоқсанда Дүниежүзілік адам құқықтары күні Астанада «UNI Football League» инклюзивті футбол лигасы секциясының ашық жаттығуы өтті. Қазақстанда аутизм және Даун синдромы бар балалар мен жасөспірімдерге арналған «UNI Football League» жұмыс істегеніне бір жыл болды. Бұл – 10-18 жас аралығындағы ерекше қажеттіліктері бар балалар мен жасөспірімдерге арналған футбол жобасы. Оның мақсаты – сапалы спорт бағдарламасына қол жеткізу және ерекше қажеттіліктері бар балалар мен жасөспірімдерді футбол арқылы әлеуметтендіру.

Ұйымдастырушылар: «Болашақ» корпоративтік қоры және Қазақстан футбол федерациясы. Демеуші – «Freedom Шапағат» қайырымдылық қоры арқылы Freedom Holding Corp. 

«UNI Football League» жобасы бір жыл бұрын Астанада 2023 жылдың қараша айында «Болашақ» қорының жыл сайынғы Қысқы қайырымдылық балынан түскен қаражатқа басталды. Бүгінгі таңда жобаға Қазақстанның 9 қаласынан Астана, Шымкент, Атырау, Ақтөбе, Семей, Қарағанды, Петропавл, Тараз, Өскеменнен 111 бала қатысады. Қазіргі уақытта Тараз, Семей және Шымкент қалаларында белсенді түрде командалар құрылып жатыр. Астаналық секцияда 12 баланың ішінде 7-уінде аутизм, 4-еуінде Даун синдромы бар және 1 дамуы қалыпты бала қатысады.

«UNI Football League» секцияларында қатысушылардың ерекшеліктерін есекертін және ойын үшін барынша жайлы жағдайды қамтамасыз ететін жаттығулардың арнайы регламенті жасалды. Жобаның міндеттері: балалар бір-бірімен қарым-қатынас жасай алатын, жаңа достар таба алатын және әлеуметтік дағдыларын дамыта алатын жағдайлар жасау; денені шынықтыру және координацияны дамыту; ерекше балаларға белсенді және жан-жақты қоғамдық өмір сүруге көмектесу, оларды әлеуметтік және спорттық іс-шараларға қатыстыру.

Жобаға білікті жаттықтырушылар командасы қосылды – әр қалада инклюзивті білім беру курстарынан өткен, мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс істеу тәжірибесі бар UEFA-ның B, C, D санатындағы жаттықтырушылар.

Іс-шараға ұйымдастырушылар, серіктестер, ЕБбҚ бар балалар мен олардың ата-аналары қатысты.

«Ерекше балаларға арналған футбол – тек спорт қана емес, тағы бұл өзін-өзі көрсету тәсілі, әлеуетін ашуға, өзіне сенуге және өз жолын табуға мүмкіндік. Бүгін 10 желтоқсанда Дүниежүзілік адам құқықтары күні болғаны да ерекше мән беріп тұрғандай. Осыдан 76 жыл бұрын дәл осы күні БҰҰ Бас Ассамблеясы Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясын қабылдады. Бір жыл бұрын біздің қор БҰҰ Жаһандық шартына қосылды, ал қазан айында біз БҰҰ Жаһандық шарты аясында SDG Ambition білім беру бағдарламасының серіктесі болдық.

Бұл жоба ерекше балалардың сапалы спорттық білім алу құқығын жүзеге асыруға ықпал етеді. Жобаға қолдау көрсеткен Қазақстан футбол федерациясына және «Freedom» компаниясына шын жүректен алғыс айтамыз. Сіздің қолдауыңыз ерекше балалардың өсіп-жетілуіне, сондай-ақ олардың құқықтарын жүзеге асыруға жағдай жасап, жобаның алға басуына көмектеседі» - деп атап өтті «Болашақ» қорының Қамқоршылық кеңесінің Төрайымы Динара Гаплан.

«Ұлым екеуміз әртүрлі спорт түрлерімен айналысып көрдік, оған футболға барған  қатты ұнайды, жаттығу туралы айтқанда, ол өзі жинала бастайды. Біздің тамаша жаттықтырушыларымыз үлкен жүректі адамдар, әр жаттығудан кейін олардың балаларымызға деген мейірімінен жүрегімде жылылық сезіледі. Балаларымыздың биік белестерді бағындырғанын, жобаның алға басқанын, балалардың жарыстарға барғанын қалаймын. «Болашақ» қорына, жаттықтырушылар мен демеушілерге мың алғыс. Балаларымызға көмектесетін қорлар бізге, ерекше балалардың ата-аналарына, біздің елге деген, балаларымызға әрқашан көмектесетініне сенім ұялатады» - деді Рейна Чауш-оглы, секцияға қатысатын Даун синдромы бар 15-жасар Олсар Селимнің анасы.  

«Бір жыл ішінде ерекше қажеттіліктері бар 100-ден астам бала мен жасөспірімнің өмірін өзгерткен осындай бірегей жобаға қолдау көрсету – біз үшін құрмет әрі үлкен жауапкершілік. Біз балалардың қол жеткізген әрбір сәттіліктен қуаныш сезінетінін, физикалық тұрғыдан дамып, жаңа достар тауып, өзіне деген сенімділіктері артып, рухты нығайтатынын көргенде, бұл бір шабыт береді. Біз салауатты өмір салтын қамтамасыз ету және балалар мен жасөспірімдер футболын дамыту үшін БҰҰ-ның Қазақстандағы тұрақты даму мақсаттарын іске асыру стратегиямыздың бір бөлігі болып табылатын «UNI Football League» жобасын одан әрі дамыту және табысқа жетуі үшін жағдай жасау бойынша жұмысты жалғастырамыз деп айта аламын» - деп атап өтті «Freedom Шапағат» КҚ Президенті Бағлана Мусина.

Астанада «Ерекше білім беру қажеттіліктері бар жасөспірімдерге арналған оқу-өндірістік комбинаттар» сынамалы жобасының түлектеріне куәлік беру рәсімі өтті. ЕБбҚ бар 34 жасөспірім елорда колледждерінде «Аспаз», «Кондитер», «Тігін ісі», «Сәндік-қолданбалы өнер» мамандықтары бойынша оқуды сәтті аяқтады. Жобаны «Болашақ» қоры «Әр бала мектепке баруға лайықты» бағдарламасы аясында Астана қаласы әкімдігінің және «AMANAT» партиясының қолдауымен жүзеге асырып отыр.

Оқу-өндірістік комбинаттар немесе ерекше білім беру қажеттіліктері бар 7-11 сынып оқушыларына арналғанмамандандырылған кәсіби алаңдар өз жұмысын 2024 жылдың басындн Астана қ. Қоғамдық тамақтандыру және сервис колледжі және Менеджмент, бизнес және білім колледжі негізінде бастады. Жобаға аутизм, Даун синдромы, Аперт синдромы, эпилепсия, ақыл-ой дамуы жеңіл тежелген, Туретт синдромы, психикалық дамудың кешігуі және психикалық-сөйлеу дамуының кешігуі бар 13-18 жас аралығындағы 34 жасөспірім қатысты.

Жобаның мақсаты – ЕБбҚ бар жасөспірімдерге әлеуметтік бейімделуге, кәсіптік білім алуға және жұмысқа орналасуға көмектесу. Оқыту «Тігін өндірісі және киімді модельдеу», «Тамақтануды ұйымдастыру – аспаз», «Тамақтануды ұйымдастыру – Кондитер» және «Сәндік-қолданбалы өнер» бағыттары бойынша өткізілді. Оқудың ұзақтығы – 5 ай болды, 3 сағаттан аптасына 2 рет. Осы уақыт ішінде ЕБбҚ бар балалар көптеген құнды дағдыларды меңгерді: әртүрлі маталармен жұмыс істеу негіздері, тігін техникасы мен түрлері, тігін машиналарын пайдалану, тағамдарды дайындау, турау техникалары, ас үйде гигиена және қауіпсіздік нормалары, кондитерлік өнімдерді дайындау, қамырмен жұмыс. Балалар тәртіпті және тәуелсіз бола бастады. Бұл дағдылар олардың кәсіби ой-өрісін кеңейтіп қана қоймай, сонымен бірге колледжге сәтті түсуге және болашақта жұмысқа орналасуға дайындап, олардың өзіне деген сенімділігін арттырды.

Іс-шараға «Болашақ» қорының Қамқоршылық Кеңесінің Төрайымы Динара Гаплан, «AMANAT» партиясының хатшысы Шолпан Каринова, елорданың білім басқармасының басшысы Қасымхан Сенғазыев, Қоғамдық тамақтандыру және сервис колледжінің директоры Зәуре Қылышбаева, ЕБбҚ бар жасөспірімдер, ата-аналар, мамандар, әлеуметтік кәсіпкерлер және басқалар қатысты. 

«Осы сынамалы жобаның арқасында біз мектепке дейінгі, мектеп және орта арнаулы білім беру ұйымдарындағы алаңдарды қамтитын үздіксіз оқыту жүйесін құрып жатырмыз. Астана – аутизм бар және басқа да менталдық бұзылыстары бар балаларға арналған алаңдар балабақшалар мен мектептерде ашылған Қазақстандағы жалғыз қала, енді әкімдікпен ынтымақтастығымыздың арқасында ЕБбҚ бар жасөспірімдер колледждерге түсуге мүмкіндігі біраз артып отыр. Қала әкімдігіне, «AMANAT» партиясына және әлеуметтік кәсіпкерлер қатарынан серіктестерімізге жобаны қолдағандары үшін алғыс айтамын. Біздің түлектер кәсіпорындарда өз пайдасын тигізе алады деп сенеміз, бұл олардың әлеуметтенуі мен қоғам өміріне қосылуының маңызды кезеңі болмақ», - деді «Болашақ» корпоративтік қорының Қамқоршылық Кеңесінің Төрайымы Динара Гаплан.

«Менің ұлым өз мейрамханасын ашуды армандайды. Ана ретінде мен ұлым үшін өте қуаныштымын және ол осында қуана келетінін мақтан тұтамын, бұл оның мамандық алуына мүмкіндік және үміт береді. Егер бұл мүмкіндікті тек бір кәсіби қолдау ретінде ғана емес, ең алдымен бұл оқыту, ең бастысы, өзіне тамақ пісіріп, өзін тамақтандыруға және осы арқылы өз отбасын бақытты етуге мүмкіндік береді» - деді Ксения Цун, «Аспаз» бағыты бойынша ОӨК оқушысы ерешке баланың анасы.  

ОӨК түлектеріне тағылымдамадан өтуге және жұмысқа орналасуға көмектесу жобаның маңызды бөлігі болып табылады. Іс-шараға ерекше жасөспірімдердің кәсіби қалыптасуына қолдау көрсететін әлеуметтік кәсіпкерлер, соның ішінде «Kunde» әлеуметтік дәмханасының, CrêpeCafé дәмханасының, «Lion» елорда ательесінің, «Royal Catering» компаниясының басшысы және басқалары қатысты. Іс-шара шегінде әлеуметтік жоба түлектерінің тағылымдамадан өтуі туралы серіктестермен ынтымақтастық туралы меморандумдарға қол қойылды. Сондай-ақ, биыл 9 сыныпты бітірген 8 ЕБбҚ бар жасөспірімдер ОӨК-ден кейін колледжге түсті.

Ирландияның футболдан құрама командасының жартылай қорғаушысы Джеймс Макклин мен ағылшын футболшысы Джон О’Кейннің қайндай ортақ тұстары бар екенін білесіз бе? Екеуінде де аутизм. Астанада аутизм және Даун синдромы бар балалар мен жасөспірімдерге арналған Инклюзивті футбол лигасы «UNI Football League» бірегей жобасының тұсаукесері өтті. Жобаны жасаушылар: «Болашақ» корпоративтік қоры және Қазақстан футбол федерациясы. Демеуші –  «Freedom Шапағат» қайырымдылық қоры арқылы Freedom Holding Corp.  

«UNI Football League» – бұл 13-18 жас аралығындағы аутизм және Даун синдромын қоса, ерекше қажеттіліктері бар балалар мен жасөспірімдерге арнап әзірленген футбол жобасы. Жобаның мақсаты – дамуында ерекшеліктері бар балалар мен жасөспірімдер үшін футбол арқылы сапалы спорттық бағдарламаға қол жеткізуге және әлеуметтенуге мүмкіндік жасау. Арнайы әзірленген жарыс регламенті қатысушылардың ерекшеліктерін ескереді және ойын үшін барынша қолайлы жағдайларды қамтамасыз етеді.

«UNI Football League» жобасы Астанада 2023 жылдың қараша айында «Болашақ» қорының жыл сайынғы Қысқы қайырымдылық балынан түскен қаражатқа басталды. Астанада аутизм және Даун синдромы бар 12 бала секцияда жаттығып жатыр. Жалпы жобаның географиясы Қазақстанның 9 қаласын (Шымкент, Атырау, Қарағанды, Астана, Көкшетау, Петропавл, Тараз, Ақтау және Өскемен) қамтиды, онда қазіргі уақытта мамандандырылған футбол секцияларына қабылдау жүргізіліп жатыр және белсенді түрде командалар құрылып жатыр. 60 бала қамтылды. Жалпы жоба шамамен 160-тай бала мен жасөспірімді қамтиды деп күтілуде. Ал а.ж. қыркүйек айында Астана қаласында республикалық «UNI Football» чемпионатын өткізу жоспарланып отыр. Бұл турнир Қазақстанда менталдық бұзылыстары бар адамдар арасында футболды дамыту үшін ауқымды алаң құру жолындағы маңызды қадам болмақ.

Баспасөз-конференциясына «Болашақ» корпоративтік қоры Қамқоршылық кеңесінің Төрайымы Динара Гаплан, Қазақстан футбол федерациясының Президенті Әділет Барменқұлов, Испания Корольдігінің Қазақстан Республикасындағы елшісі Хорхе Урбиола Лопес де Монтенегро мырза, «Freedom Шапағат» корпоративтік қорының Президенті Бағлана Мусина, «UNI FOOTBALL LEAGUE» футболдан инклюзивті лиганың басшысы Шыңғыс Темірханов, журналистер, блогерлер, Сенат депутаттары, қоғам қайраткерлері және ЕБбҚ бар балалардың ата-аналары қатысты.

Жобаның міндеттері: балалар бір-бірімен қарым-қатынас жасай алатын, жаңа достар таба алатын және қарым-қатынас дағдыларын дамыта алатын жағдайлар жасау арқылы балаларды әлеуметтендіру; денені шынықтыру және координацияны дамыту; ерекше балаларға белсенді және жан-жақты қоғамдық өмір сүруге көмектесу, оларды әлеуметтік және спорттық іс-шараларға қатыстыру.

Жобаға білікті жаттықтырушылар тобы қосылды: әр қалада инклюзивті білім беру курстарынан өткен, мүмкіндігі шектеулі балалармен тәжірибесі бар B, C, D UEFA санатындағы жаттықтырушылар.

Қазақстан футбол федерациясы аутизм және Даун синдромы бар балалармен жұмыс істейтін жаттықтырушыларға арналған әдістемелік құрал жасау үстінде. Бұл құрал жаттығулар мен футбол іс-шараларын тиімді және қауіпсіз өткізе алатын білікті мамандарды даярлаудың маңызды құралы болады. Сондай-ақ ҚФФ «Болашақ» қорымен бірлесіп «UNI Football League» жаттықтырушылары мен қызмет көрсетуші персоналы үшін жыл сайын мамандандырылған курстар өткізуді жоспарлап отыр. Осы курстар жоба жаттықтырушыларының біліктілігін арттыруға және кәсіби дағдыларын жетілдіруге бағытталған, бұл футбол жаттығулары кезінде балаларды даярлау мен сүйемелдеудің жоғары деңгейін қамтамасыз етеді.

«UNI Football League еліміздегі инклюзивті футболды дамытуда маңызды қадам болатынына сенімдіміз. Жоба ерекше балаларға жаңа мүмкіндіктер ашады және ерекше қажеттіліктері бар адамдарды белсенді әлеуметтік өмірге қосу арқылы олардың қоғамда қабылдануына оң әсер етеді. Қазақстан футбол федерациясы мен «Freedom» компаниясына жобаны қолдағандары үшін шын жүректен алғыс айтамыз. Жоба қорымыздың жыл сайынғы Қысқы қайырымдылық балынан түскен қайырымдылық қаражатқа іске асырылуда. Қазақстан Республикасындағы Испания Корольдігінің Елшісі Хорхе Урбиола Лопес де Монтенегро мырза өткен жылы қайырымдылық аукционына «Реал Мадрид» және «Барселона» футбол клубтары ойыншалырының автографтары қойылған футболкалар, испан шабандозы Фернандо Алонсоның автографы қойылған бейсболка, бұрынғы әлемнің бірінші ракеткасы Рафаэль Надальдің автографы қойылған футболка және т.б. қоса 7 бағалы спорттық лот беріп, қайырымдылық балына жеке қолдау көрсетті. Осы жобаны сол қаражат арқасында іске қостық.

Жалпы, Астана қаласы әкімі жанындағы Инклюзия жөніндегі қоғамдық кеңестің жұмысы аясында біз ЕБбҚ бар балалардың спорт секцияларына, оның ішінде жоғары жетістіктер спорт түрлеріне қолжетімділігін кеңейту мәселелеріне үлкен көңіл бөлеміз», - деп атап өтті «Болашақ» қорының Қамқоршылық кеңесінің Төрайымы Динара Гаплан.

«UNI Football League» жобасының мән-мағынасы терең. Бұл бастама балалардың барлығына тең мүмкіндік береді. Біз әр баланың футболдың бір бөлігі болғанын қалаймыз. Сонымен қатар, бұл ата-аналарды қолдайтын маңызды жобаға айналып отыр. Футбол мектептері еліміздің жеті қаласында жұмысын бастады. Федерацияның басты міндеті – футболдың әр бағытында маңызды жобаларды дайындап, олардың әрі қарай жандануына жол ашу, инвестор тарту. Осы жобаға қолдау көрсеткен «Болашақ» пен «Freedom Шапағат» ұйымдарына алғыс айттамын», - деп атап өтті Қазақстан футбол федерациясының президенті Әділет Барменқұлов.

«UNI Football League» жобасы — бұл Инклюзивті футбол лигасы ғана емес. Бұл – армандардың, мүмкіндіктердің және адам мүмкіндіктеріне шексіз сенімнің алаңы», - деп атап өтті «Freedom Шапағат» корпоративтік қорының Президенті Бағлана Мусина.

Анықтама:

Аутизм бар атақты футболшылар   

Джеймс Макклин, Ирландияның футболдан құрама командасының жартылай қорғаушысы.

Диагнозы – аутизм.

Ол Ирландия құрамасында 2012 жылдан бері ойнап келеді, 96 матч өткізіп, 11 гол соққан.

«Менің қызым аутизмге шалдыққан. Оның бойынан байқаған көптеген нәрселерді мен өзімде де көремін. Сондықтан мен медициналық тексеруден өтуге шештім. Мен мұны қызыма оны түсінетінімді және аутизм оның мақсаттарына жетуге кедергі жасай алмайтынын және кедергі болмауы тиіс екенін білуі үшін жасадым», - дейді футболшы.

Джон О’Кейн, кәсіби ағылшын футболшысы.

Диагнозы – аутизм.

О'Кейн «Манчестер Юнайтед» сапында Чемпиондар лигасында, Англия кубогында және Лига кубогында ойнады. Джон О'Кейн футбол ойнап жүргенде оған аутизм диагнозы қойылған, бірақ ол бұл туралы айтпаған. Ауырғанына қарамастан ол мансабын тек 32 жасында аяқтады.

«Мен басқалар сияқты болуға бағдарламаланбадым», - дейді футболшы өзі туралы.

Ашық көздерден алынған.

18 мамырда Астанада екінші «Run for autism» қайырымдылық жүгірісі өтті. Жиналған 13 млн теңгеге жуық қаражат балабақшаларда аутизм және басқа менталдық бұзылыстары бар балаларға арналған инклюзияны қолдау кабнеттерін ашуға бағытталады. Іс-шараның ұйымдастырушысы – «Болашақ» корпоративтік қоры Астана қаласы әкімдігінің және серіктестерінің қолдауымен.

Қайырымдылық жүгірістің мақсаты – аутизм туралы жұртшылықтың хабардарлығын арттыру, аутизм бар адамдардың өмір сапасын жақсарту, олардың әлеуметтенуі және өз қабілеттерін жүзеге асыруы үшін жағдайды қамтамасыз ету.

Аутизм ерте балалық шақта байқалады және жынысына, нәсіліне немесе әлеуметтік-экономикалық жағдайына еш байланысты болмайды. Аутизм белгілі бір тақырыптарға асқан қызығушылық танытумен, қайталанушы мінез-құлыққа бейімділікпен және күнделікті қарым-қатынастағы қиындықтардың болуымен сипатталады. Өкінішке орай мұның бәрі мұндай балаларды қоғам өмірінен тыс қалдырады. Бірақ мінез-құлықты сауатты түзету арқылы, мейірімділік  танытату арқылы, аутизм бар адамдарды қоғам өміріне сәтті қатыстыруға болады.

Ресми деректерге сәйкес Қазақстанда аутистикалық спектрінің бұзылыстары бар 16 700 бала, оның 3 479-ы елордада тұрады. ДДҰ деректеріне сәйкес әлемдегі әрбір 54-ші балада аутистикалық спектрдің бұзылуы бар. 2015 жылдан бері «Болашақ» қоры Қазақстанның 22 қаласында мектептер мен балабақшаларда 57 инклюзияны қолдау кабинетін ашты. Аутизм және дамуында басқа да ерекшеліктері бар 800-ден астам бала мектепке баруға мүмкіндік алды.

Жүгіріс 1 км., 2,5 км., 5 км. және 10 км. төрт қашықтық бойынша өтті. Қатысу бағасы 5 990 теңгеден бастап 8 990 теңгеге дейін болды. Қайырымдылық жүгіріске Астана, Алматы, Павлодар, Қарағанды, Орал, Өскемен, Қызылорда, Көкшетау, Екібастұз, Степногорск, Талдықорған, Шахтинск, Ақтөбе, Семей, Арқалық, Атырау, Қостанай қалаларынан барлығы 2330 адам қатысты.

Шараның құрметті қонағы және жарысқа қатысушы Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының Төрағасы Әшімбаев Мәулен Сағатханұлы болды.

«Run for Autism» – жай спорт жарысы емес. Президентіміз Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев мүмкіндігі шектеулі азаматтарды қолдауға және ауылдарымыз бен қалаларымызда инклюзивті орта қалыптастыруға үнемі баса мән беріп келеді. Бүгін біз осы жарыс арқылы еліміздегі әр балаға ерекше қажеттілігіне қарамастан білім алып, дамуы үшін тең мүмкіндіктер беру жолында тағы бір маңызды қадам жасап отырмыз. Баршаңызды осындай игі бастаманы қолдауға, әр баланың өз әлеуетін жүзеге асыруына жағдай жасалған инклюзивті қоғам қалыптастыруға үлес қосуға шақырамын», – деген Мәулен Әшімбаев жарысты ұйымдастырушыларға алғыс білдірді.

Жарысқа кәсіби спортшылар, бочча бойынша пара-спортшылар, ымдау тілі спортшылары, әуесқойлар, ерекше балалармен жұмыс істейтін мамандар, 120-дан астам ерекше қажеттіліктері бар балалар, ата-аналар және т.б. қатысты. Онлайн жүгіріске Алматы, Ақтау, Екібастұз, Орал, Қарағанды, Петропавл, Қосшы және т.б. қалаларынан 24 адам қатысты.

Мәреге жеткен барлық қатысушылар естелік медальдарға ие болды, ал әр қашықтық бойынша жеңімпаздар дипломдар мен медальдармен марапатталды. Әрбір жүгірушіге шоппер, футболка, жүгіріске арналған нөмір, ұтыс ойыны үшін нөмірі, тамаққа талон, бағдарлама және спорттық батончиктен тұратын жинақ табысталды.

Іс-шара шегінде аутизм және дамуында басқа да ерекшеліктері бар балаларға арналған «Көңілді старттар» спорттық-ойын эстафетасы өткізілді. Оған аутизм бар, психикалық және сөйлеу тілі дамуы тежелген, Даун синдромы бар және т.б. 5-14 жас аралығындағы 100-ден астам бала қатысты. Эстафета аяқталған соң балаларға медаль және іс-шараның серіктестерінен сыйлық табысталды.

«Run for autism — бұл аутизм бойынша зерттеулерді қолдау үшін қаражат жинауға арналған халықаралық бастама. Олар әртүрлі форматтарда өткізіледі: марафон, жартылай марафон, триатлон, жүгіріс және т.б. Және олар әлемнің ең ірі қалаларында өткізіледі: Нью-Йорк, Лондон, Берлин, Чикаго, Питсбург және т.б. Біздің Қор бұл халықаралық тәжірибені алғаш рет елімізде енгізді. Өткен жылы біз алғашқы Run for autism жүгірісін өткіздік. Жиналған қаражатқа біз елорданың балабақшаларында үш инклюзияны қолдау кабинетін жабдықтадық. Бір кабинетті жабдықтауға шамамен 2 млн теңге жұмсалатынын ескертемін. Бұл сомаға ерекше балалардың дамуы үшін қолайлы жағдай жасауға арналған жиһаз, оргтехника және көмекші оқыту материалдарды сатып алу кіреді. Бүгін жиналған қаражатты да біз балабақшаларда инклюзияны қолдау кабинеттерін ашуға бағыттаймыз. Өйткені инклюзияны ерте жастан бастаған жөн. Бұл жағдайда менталдық бұзылыстары бар баланың болашақта сәтті оқуға және әлеуметтенуге мүмкіндігі әлдеқайда жоғары болады.

Осындай ауқымды шараға қолдау көрсеткен демеушілеріміз бен серіктестерімізге алғысымыз шексіз. Жыл сайын жарысқа қатысушылардың саны артып келеді, бұл – ақпарат көбірек адамға таралады деген сөз. Біз қоғамның барған сайын ашық болып келе жатқанына қуаныштымыз. Біз мүмкіндігінше көп адамның аутизм туралы көбірек білсе, ал инклюзия мәселелері барлық деңгейлерде шешілсе дейміз», - деді «Болашақ» қорының Қамқоршылық кеңесінің Төрайымы Динара Гаплан.

Жарысқа 50-ден астам компания мен ұйымның қызметкерлері, оның ішінде инклюзивті білім беру саласындағы қызметкерлер қатысты. АВА-терапевт Алмас Ақан даму ерекшеліктері бар балаларға арналған «Тамшылар» Балаларды дамыту орталығынан әріптестерімен бірге жүгіріске келді: «Мен жүгіріске бірінші рет қатысып отырмын. Мен үшін осы жүгіріске қатысу – бұл тақырыпқа адамдардың назарын аудартудың, аутизм қиындықтармен күнделікті бетпе-бет келген жандарға қолдау көрсетудің, AСБ бар адамдардың өмір сүру сапасын жақсарта алатын білімнің таралуына көмектесудің тәсілі. Мен өз жұмысымда дамуында ерекшеліктері бар балаларға жағымсыз мінез-құлықпен күресуге, басқалармен қарым-қатынас жасауға және өзара әрекеттесуге көмектесемін. Біз дәлелденген әдістерді қолданамыз және балалар күнделікті тапсырмаларды жақсырақ орындай алуы үшін отбасымен және басқа мамандармен бірлесе жұмыс істейміз».

Астана тұрғыны Амангелді Дощановтың жасы 81-де, ол – жасы ең үлкен жүгіріс қатысушысы. Амангелді ата 10 километр қашықтыққа тіркелді:

«Бүгін мен өзімді, өз күшімді сынап көргім келеді. Біз бәріміз қай жаста болсақ та дұрыс әрі толық өмір жасауымыз үшін өз денсаулығымыздың қадірін біліп, өзімізге қарауымыз тиіс. Әртүрлі елдердің 70, 80, 90 жастағы қарттары өздеріне жаттығулар қолданып, ел-жұрт қатарында жасайды. Біздің қазақ елінде де осындай жандар бар. Әрине, мен аутизмі бар балаларға қолдау көрсеткім келеді», - деді Амангелді Дощанов.

Run for autism» қайырымдылық жүгірісі Астана қаласы әкімдігінің, «Amanat» партиясының, «ERG» компаниялар тобының, «Integra Construction» компаниясының, «NAK» құрылыс холдингінің, «SF» қазақстандық дәмді тағамдар желісінің, «MYD Production» компаниясының, «G-life» ауыз суының, «K-cell» компаниясының, «Argymaq» премиалды брендінің, «ZAVOD» ивент агенттігінің, «NV Clinic» стоматологиясының, «Teethalign» компаниясының, «Templ» фитнес- орталығының, «WOW swim» жүзу мектебінің, «Тең мүмкіндіктер әлемі» ҚҚ, «Coffee Day» әлемдік кофеханалар желісінің, «SL» компаниясының, «Nomad Triathlon Club» Қазақстандық спортшылар кеңесінің, «My Start», «Халықаралық бағдарламалар орталығы» АҚ қолдауымен өтті. Ақпараттық серіктестер: «NUR Media» медиахолдингі, «Казақапарат» ХАА, «Jibek joly» телеарнасы, «Sxodim», «А98 – новости Астаны», «Хабар» Агенттігі» АҚ, «24KZ» телеарнасы, «Smartnews» порталы, «Super Kyz», «Бегу баста».

Жүгіріске қатысушылар арасында бағалы жүлделер: Samsung Galaxy S 24 смартфондары, «Argymaq» премиалды киім брендінің, «Coffee Day» әлемдік кофеханалар желісінен, «NV CLINIC» стоматологиялық клиникасынан, «Wow Swim» жүзу мектебінен, «Teethalign» компаниясынан сертификаттар және «Templ» фитнес-орталығынан жылдық абонемент және т.б. ойнатылады.

Қазақстандағы бірінші «Run for autism» қайырымдылық жүгірісі 2023 жылғы 27 сәуірде өтті. Іс-шараға республикамыздың 7 қаласынан 1 100-ден астам адам, оның ішінде даму ерекшеліктері бар  96 бала қатысты. Жүгіріс қорытындылары бойынша 7 000 000 тг қайырымдылық қаражат жиналды. Жиналған қаражатқа «Болашақ» қоры Астана қ. №54, №60 и №66 балабақшаларында үш инклюзияны қолдау кабнетін жабдықтады. Аутистикалық спектрінің бұзылыстары бар 18 бала осы кабинеттерде дәріс оқиды.

18 мамырда Астанада аутизм мәселесі туралы ақпаратты тарату мақсатымен екінші жыл сайынғы «Run for autism» қайырымдылық жүгірісі өтеді.

Жүгіріске қатысу үшін кәсіби спортшылар, жүгірушілер, блогерлер, БАҚ өкілдері, ерекше балалар мен олардың ата-аналары шақырылады.

Жүгіріс төрт қашықтыққа өтеді:

•          1 км – 5 990 теңге.

•          2,5 км – 6 990 теңге.

•          5 км – 7 990 теңге.

•          10 км – 8 990 теңге.

Шарттар:

• Әр қатысушы жарысқа тек бір қашықтықта қатыса алады.
• Әр санатта бірінші, екінші және үшінші орын алған жарыс жеңімпаздары дипломмен марапатталады.
• Мәреге жеткендердің барлығына жынысына, жасына және таңдаған қашықтығына қарамастан медаль беріледі.
• Ерекше қажеттіліктері бар балаларды тәрбиелеп отырған отбасы мүшелері жүгіріске тегін қатысады.

Жиналған қаражат «Әрбір бала мектепке баруға лайықты» жобасы аясында аутизм және басқа менталдық бұзылыстары бар балаларды қолдауға бағытталатын болады.

Іс-шара аясында ерекше балаларға арналған «Көңілді старттар» спорттық-ойын эстафетасы өткізіледі.

Қашықтықтар бойынша жүгіріске тіркелу: https://runforautism.kz/sign-in 

«Көңілді старттар» эстафетасына тіркелу: https://forms.gle/TYDwPw39WFpATLMZ7   

Жүгіріске қатысушылар арасында екі Samsung Galaxy S 24 смартфоны, фитнеске жылдық абонемент, «Argymaq», «Coffee Day» компанияларының сертификаттары және тағы басқа бағалы жүлделер ұтысы өткізіледі.

Ұйымдастырушы:«Болашақ» Корпоративтік қоры Астана қаласы әкімдігінің қолдауымен.

Демеушілер мен серіктестер: ERG Еуразиялық компаниялар тобы, «NAK» құрылыс холдингі, «Integra Construction KZ», «Myd Production», «K-cell» компаниялары, «SF» қазақстандық дәмді тағамдар желісі, «G-life» ауыз суы, «Argymaq» премиалды бренді, «Coffee Day» әлемдік кофеханалар желісі, «Templ» фитнесс орталығы, «Zavod», «Nomad Triathlon Club» компаниялары, «Тең мүмкіндіктер әлемі» қоры, «My Start» және басқалары.  

Орны мен күні: Астана қ., Триатлон паркі, 2024 жылғы 18 мамыр, басталуы сағ. 08:00-де. 

2023 жылы бірінші «Run for autism» қайырымдылық жүгірісі қалай өткен: https://www.youtube.com/watch?v=7UrXkAI0KeI

Астанада Назарбаев Университетінде «Шектеуден тыс: Аутизм жолындағы мүмкіндіктерді кеңейту» атты аутизмге арналған Халықаралық конференциясы өтті. Конференцияға инклюзивті білім беру және оңалту саласындағы АҚШ, Франция, Ресей, Өзбекстан, Қырғызстан елдерінің сарапшылары қатысты. Ұйымдастырушы – «Болашақ» корпоративтік қоры.  

Конференцияның мақсаты – аутизм спектрінің бұзылыстары (АСБ) туралы қоғамның хабардарлығын арттыру, диагностикалау және аутизм бар балаларды қолдау саласындағы тәжірибе алмасу және озық практикаларды үйрету, сондай-ақ аутизм бар балаларды қоғамға қосу және олардың дамуына және өз қабілеттерін шыңдауда тең мүмкіндіктерді қамтамасыз ету бойынша бастамаларды ілгерілету.

Ресми деректерге сәйкес Қазақстанда аутизм спектрінің бұзылуы бар 16 700 бала тұрады. АҚШ-тың Ауруларды бақылау және алдын алу орталығының деректері бойынша әрбір 36-шы балаға және 45-ші ересек адамға аутизм диагнозы қойылған.

Конференцияда сөз сөйлегендер: философия докторы, BCBA-D, IBA, Халықаралық мінез-құлықты талдау ұйымының атқарушы директоры Майкл Мюллер (АҚШ), педагогика ғылымдарының докторы, Францияның Психомоторлық терапевттер федерациясы бас хатшысының орынбасары Николя Райнал (Франция), Autism Speaks, ЮНИСЕФ халықаралық ұйымдарының өкілдері, ТМД елдерінің сарапшылары: «Мотивация және ынтымақтастық академиясы» АВА-орталығының директоры, ВСВА, IBA, CBA-S супервизоры Сергей Балашев (РФ), психология магистрі, сертификатталған мінез-құлық талдаушысы және СВА-S супервизор Дарья Браженкова (РФ), сертификатталған BCBA, IBA, CBA-S мінез-құлық талдаушысы, ресурстық сыныптар супервизоры Наталья Фощунова (РФ), Арнайы білім беру магистрі, АВА-инструктор, ассистент-педагог Наталья Фролова (РФ). Сертификатталған мінез-құлық талдаушысы және СВА-S супервизор Зухра Саттарова аутизм бар балалар мен ересектерді қолдаудағы Өзбекстанның тәжірибесі туралы айтып берді, ал сертификатталған ВСаВА, IBA, CBA-S мінез-құлық талдаушысы Бегимай Капарова Қырғызстанның тәжірибесімен бөлісті.

Конференцияға қатысу үшін 150-ден астам ата-ана және 900 маман тіркелді. Қазақстанның 6 қаласынан, сондай-ақ Өзбекістан мен Қырғызстаннан шамамен 820 адам конференция тыңдаушысы болды. Шараның онлайн көрсетілімін 250 адам тамашалады. Олардың арасында: АВА-терапистер, мемлекеттік және жеке білім беру және медициналық орталықтардың басшылары, ЕДШ, БДШ инструкторлары, әдіскерлер, әлеуметтік қызметкерлер, бастауыш сынып мұғалімдері, тәрбиешілер, логопедтер, дефектологтар, ассистент-педагогтар, инклюзивті білім беру үйлестірушілері, кураторлар, супервизорлар, жалпы практика дәрігерлері, педиатрлар, резидент дәрігерлер, невропатологтар, психиатрлар, балалар психиатрлары, нейропсихологтар, нарколог-дәрігерлер, реабилитологтар, сенсорлық терапевттер, сурдопедагогтар, нутрициологтар, олигофренопедагогтар, эрготерапевттер, студенттер.

Конференцияға қатысушылар аутизм бар балалар мен ересектерді қолдау саласындағы жаһандық тенденцияларды және АҚШ, Еуропа және ТМД елдерінің тәжірибесін, әртүрлі елдердің денсаулық сақтау жүйелеріндегі аутизм проблемасына қолданыстағы тәсілдерді, ерекше балалармен жұмыс істеуде ғылыми дәлелденген әдістемелерді қолданудың маңыздылығын, инклюзивті білім беруді дамыту, АСБ бар балаларды жыныстық тәрбиелеу ерекшеліктерін және басқа да тақырыптарды талқылады. Ата-аналарға арналған секцияда алғашқы белгілер кезінде ерте араласу, ата-аналарды мінез-құлықты қолданбалы талдаудың негізгі қағидаттарын оқытудың маңыздылығы, Қазақстанда инклюзивті білім беруді адвокациялау мәселелері, сондай-ақ АСБ бар балалардың ата-аналарын психологиялық қолдаудың рөлі талқыланды.

«Болашақ» қорының Қамқоршылық кеңесінің төрайымы Динара Гаплан:

«Аутизм бойынша халықаралық конференцияны өткізіп отырғанымыз бірінші рет емес, бірақ осындай ауқымды шараны бірінші рет өткізіп отырмыз. Біз 5 елдің  сарапшыларын жинадық. Бізге 1400-дей адам тіркелді, оның 1000-ы білім саласының, сондай-ақ денсаулық сақтау және әлеуметтік қорғау саласының мамандары. Конференцияда ерекше балалармен жұмыс істеуде ғылыми дәлелденген әдістерді қолдану тақырыптары, әртүрлі деңгейдегі білім беру ұйымдарындағы білім беру бағдарламаларын бейімдеу мәселелері, кәсіптік білім беру мәселелері, аутизм бар балаларды тәрбиелеп отырған отбасылардың құқықтық сауаттылығы, ерте диагностика, оңалту және түзету мәселелері және көптеген басқа мәселелер қозғалатын болады. Алыс шетелдерден және ТМД елдерінен келген қонақтарымыз өз елдеріндегі инклюзияны дамыту тәжірибесі туралы әңгімелейді. Біз аутизм тақырыбына қызығушылық танытатын барлық адамдар үшін диалог, білім беру алаңын ұсынуға қуаныштымыз. Бұл конференция аутизм бар адамдарды қолдау саласындағы маңызды оқиға болатынына сенімдіміз».

Директордың инклюзия және клиникалық қызметтер бойынша орынбасары Люсия Мурилло Чако, Autism Speaks (АҚШ)

«Autism Speaks-те біз аутизм бар адамдар үшін инклюзивті әрі әділ әлем құруға тырысамыз және олар өз әлеуетін толық аша алуы үшін жұмыс істейміз. БҰҰ мәліметіне сәйкес дүние жүзінде 80 миллион адамда аутизм бар. Аутизм бар адамдар қауымдастығын қолдау үшін біз бәріміз өмір бойы жауапты боламыз. Балаларға да, ересектерге де жоғары сапалы, ғылыми негізделген көмек көрсетуді қамтамасыз ету үшін біз бірге жұмыс істеуіміз керек. Бүкіл әлемде аутизмнің таралуы артып келе жатқанына қарамастан қызметтерге қол жеткізу көптеген адамдар үшін әлі де қиынға соғады. АҚШ Еңбек министрлігінің жұмыссыздық туралы есебінде дамуында бұзылыстары бар, оның ішінде аутизм бар әрбір бесінші адамның ғана жұмыс орны бар деп көрсетілген. Біз Workplace Inclusion Now жұмыс күшін дамыту бағдарламасын құрдық, бұл бағдарлама аутизм бар адамдарға жұмысты, ал жұмыс берушілерге жұмыс орындарындағы инклюзивтілікті қолдау құралдарын ұсынады. Біз аутизм және адам құқықтары қызметтерін ілгерілету бойынша көшбасшы құқық қорғаушылар желіміз арқылы 40-тан астам елдің құқық қорғаушылары мен үкімет министрлерін біріктіреміз.

Біз сіздерді аутизм бар адамдар қауымдастығы үшін теңдік пен нәтижелерді қамтамасыз ету үшін өмір бойы жұмыс істеуге шақырамыз. Сондай-ақ аутизм бар адамдардың өмір сүру сапасын жақсарту үшін ұлғайтуға келетін тиімді шешімдерді ұсынуға шақырамыз».

Люсия Мурилло Чако атап өткендей, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы Autism Speaks-пен серіктесіп, балаларға күтім жасау дағдыларын үйрету бойынша CST (Caregiver Skills Training for Families of Children with Developmental Disoders) тренингті әзірледі. Тренинг балаларға күтім жасайтын адамдарға көмектесуге, әлеуметтік қарым-қатынас, күнделікті өмір дағдылары және жағымды мінез-құлық саласында олардың дамуына ықпал ету үшін үйде балаларымен күнделікті іс-әрекетте қолдана алатын дағдыларды ұсыну арқылы олардың мүмкіндіктерін кеңейтуге арналған. Қазіргі таңда CST 35-тен аса елде, ресурстары мен қажеттілік деңгейлері әртүрлі елдер мен қауымдастықтарда енгізілді. Айта кетейік, «Болашақ» қоры CST тренингінде ата-аналарды тегін оқытады. Қор Алматы, Орал, Көкшетау қалаларынан 40-қа жуық ата-ананы оқытып шықты.

Сондай-ақ, қор аутизм және басқа да менталдық бұзылыстары бар балалардың ата-аналарына қолдау көрсету мақсатында эмоционалдық шаршау бойынша психотерапиялық топтар жүргізеді. «OI SANA» менталдық денсаулық жобасы аясында 40-тан астам ата-ана мен мамандар қордың қолдауына ие болды. Қор сонымен қатар 200-ге жуық ата-ананың қатысуымен «Аutism Talks: ерекше балалы ата-аналардың шабыттандырар әңгімелері» өткізеді. Қоғамды кеңінен ақпараттандыру және инклюзивті қоғам құру мақсатында қор аутизм туралы ақпараттық стенд әзірледі. Стендтер Астана қаласының 20 емханасында орналастырылды.

Іс-шараның серіктестері: «MYD Production» жарнама операторы, «Argymaq» премиалды бренд, «G-life» астаналық суы.  Іс шараның бейнежазбасына сілтеме: https://www.youtube.com/watch?v=28wCp2tXvI8

«Болашақ» қорының серіктестері, республикалық БАҚ журналистері Астананың №95 мектеп-лицейіндегі инклюзияны қолдау кабинетіне келді. Кабинет «Болашақ» қорының «Bolashak Bright» жобасы аясында жиналған қайырымдылық қаражатына жабдықталған. Кабинетте аутизм және басқа да менталдық бұзылыстары бар 14 бала оқиды. Жалпы «Болашақ» қоры елордада 18 инклюзияны қолдау кабинетін ашып, жабдықтады. 2015 жылдан бері мұнда 150-ге жуық бала оқып шықты. Барлығы қор Қазақстанның 22 қаласында мектептер мен балабақшаларда 57 инклюзияны қолдау кабинетін ашты. Аутизм және басқа да даму ерекшеліктері бар 800-ден астам бала мектепке баруға мүмкіндік алды.

Ресми мәлімет бойынша Қазақстанда аутизм диагнозы қойылған 12 мыңнан астам бала тұрады, ол балалардың 3 479-ы елордада тұрады. АҚШ-тың Ауруларды бақылау және алдын алу орталығының мәліметі бойынша әрбір 36-балаға аутизм диагнозы қойылған.

«Bolashak Bright» акциясына қатысушылар инклюзияны қолдау кабинетін жабдықтауға барлығы 781 748 теңге жинады. 307 адам қайырымдылық қаражат аударған. Дәстүр бойынша қайырымдылық жасаушылар арасында жүлделер мен сыйлықтар ұтысы өткізілді. Бас жүлде COFFEEDAY әлемдік кофеханалар желісінен бір жылдық кофе қоры болды. Бас жүлдені Астана тұрғыны Гүлдана Сакиева иеленді. «Bolashak Bright» – бұл bolashakbright.kz қайырымдылық онлайн платформасы, мұнда әр адам Қазақстанның қайырымдылық қорларына қайырмалдық жасап, бағалы жүлделер мен сыйлықтар ұтысына қатыса алады.

Іс-шараға «Болашақ» қоры Қамқоршылық кеңесінің төрайымы Динара Гаплан, COFFEEDAY әлемдік кофеханалар желісінің тең құрылтайшысы Алмас Үркімбаев, MYD Production және Turkish Airlines компанияларының өкілдері, Bolashak Bright акциясының жеңімпазы, «Әр бала мектепке баруға лайықты» жобасының мамандары мен ата-аналары қатысты.

Қонақтар инклюзияны қолдау кабинетінің жұмысымен танысып, инклюзивті білім беруді дамыту бөлігіндегі қордың соңғы іс-шаралары мен бастамалары туралы білді.

«Болашақ» қорының Қамқоршылық кеңесінің Төрайымы Динара Гаплан: «Бүгін бүкіл әлемде атап өтілетін осы бір маңызды күні біз серіктестерімізге, журналистерге қор әзірлеген инклюзивті білім беру моделі қалай жұмыс істейтінін көрсеткіміз келеді. 2015 жылы біз инклюзияны қолдау кабинеттерінің моделін әзірледік, ал қазір біздің моделіміз 700-ден астам білім беру ұйымдарында мемлекеттік білім беру жүйесіне енгізілді. Бір кездері біздің жобаға келген кішкентай балапандар, міне қазір 9-сыныпты бітірейін деп жатыр. Сондықтан да бүгінде біз аутизм және дамуында басқа да ерекшеліктері бар балалардың қарапайым кәсіптерге оқуы үшін инклюзия саласындағы басқа қорлармен бірге белсенді жұмыс жүргізіп жатырмыз.

Біз аутизм және басқа да менталдық бұзылыстары бар балаларға арналған үздіксіз білім берудің толық циклін жасадық, сонымен қатар олардың кәсіби, спорттық тұрғыдан жан-жақты дамуына жағдай жасап жатырмыз. Өздеріңіз білетіндей, біз балабақшалар мен мектептерде инклюзияны қолдау кабинеттерін ашамыз. Ал жақында біз «Аспаз», «Кондитер», «Тігін ісі», «Сәндік-қолданбалы өнер» бағыттары бойынша аутизм бар жасөспірімдерге арналған оқу-өндірістік комбинаттарды іске қостық. Бұл аутизм бар жасөспірімдердің одан әрі арнаулы орта білім алуына және жұмысқа орналасуына мүмкіндіктер туғызады.

Қазір біз ашқан ОӨК-де 7-10 сыныптарының 40 баласы оқып жатыр. Біз UNI Football инклюзивті футбол секциясын аштық. Секцияда аутизм және Даун синдромы бар 12 бала жаттығады. Сонымен қатар біз ата-аналардың қамын ойлаймыз. Өткен жылы біз Ерекше балалардың ата-аналары мен мамандарға арналған психологиялық қолдау топтары жұмысын бастады, бізге 40-тан астам адам көмек сұрап жүгінді. 

Жергілікті атқарушы билік тарапынан қолдау туралы айтып өткім келеді. 2023 жылға дейін Қазақстанда тек екі балабақшада ғана инклюзияны қолдау кабинеттері жұмыс істеді. Өткен жылы Білім басқармасының және елорда әкімінің жеке қолдауымен біз елорданың балабақшаларында 8 қолдау кабинетін аштық, ал биыл тағы 24 балабақшада кабинеттер ашу жоспарлануда. Бұл инклюзивті білім беруді дамытудағы өте маңызды қадам». 

Жұртшылықты аутизм мәселесі туралы ақпараттандыру мақсатында «Болашақ» қоры емханаларға арнап аутизм туралы ақпараттық стендтің дизайнын әзірледі. Аутизм туралы стендтер Астана қаласының 20 емханасында орналастырылуда. Сонымен қатар қор Астанада сәуірдің 17-18 күні инклюзивті білім беру саласындағы АҚШ, Франция, Ресей, Өзбекстан, Қырғызстан және басқа елдердің сарапшылары қатысатын «Шектеуден тыс: аутизм жолындағы мүмкіндіктерді кеңейту» атты аутизм туралы Халықаралық конференциясын өткізеді. Қордың bolashakcharity.kz сайтында конференцияға тіркелуге болады.   

            Сонымен бірге жұртшылық арасында кеңінен насихаттау мақсатында қор а.ж. 2 сәуірде «Бәйтерек» ғимараты мен «Нұр Әлем» сферасын символикалық аутизм түсі көк түспен жарықтандыруды ұйымдастырды.  

«Әр бала мектепке баруға лайықты» жобасы «AMANAT» партиясының қолдауымен «Кедергісіз келешек» партиялық жобасы шегінде жүзеге асырылады. 

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметіне сүйінсек бүкіл әлем бойынша шамамен балалардың 5%-да және ересек адамдардың 2,5%-да Зейін жетіспеушілігінің мен гипербелсенділіктің белгісі бар. Астанада «Зейін жетіспеушілігінің белгісі мен гипербелсенділік (ЗЖБГ) – диагностика және түзету әдістері» атты республикалық конференция өтті. Бұл – Қазақстандағы ЗЖБГ мәселелері бойынша тұңғыш ауқымды шара. Конференция Астанадағы балалар психиатрларының бастамасымен «Болашақ» корпоративтік қорының қолдауымен өтті.

Іс-шараның мақсаты – ЗЖБГ-ны диагностикалаудың, емдеудің және түзетудің алдыңғы қатарлы әдістемелерін қолжетімді ету, тәсілдерді кеңейту  арқылы ЗЖБГ бар балалар мен ересектердің өмір сапасын жақсарту, осы жолда қызмет атқаратын мамандарды қолдау.  

ЗЖБГ – зейінді шоғырландыру және сақтау қиындықтары, шамадан тыс қозғалыс белсенділігі (гиперактивтілік) және ұстамсыздық (импульсивтілік) сияқты мінез-құлық бұзылыстарымен сипатталатын даму бұзылыстарының бірі. Ресми деректерге сәйкес балалардың 5-12% және ересектердің 5-8% ЗЖБГбар. Статистикаға сәйкес ЗЖБГқыздарға қарағанда ұлдарда 2-7 есе жиі кездеседі. Көрсеткіштер барлық елдерде шамамен бірдей, статистикадағы айырмашылық негізінен диагностикалық тәсілдердің айырмашылығынан туындайды. Сонымен қатар ЗЖБГбар ересектердің тек 20%-на ғана диагноз қойылған және қажетті көмек алады. Ұлттық психикалық денсаулық институтының (АҚШ, 2023) мәліметтері бойынша ЗЖБГбойынша ұсыныстар әдетте дәрі-дәрмек қолдануды, психотерапияны және/немесе психологиялық кеңестерді қамтиды.

- Біздің қор көп жылдар бойы инклюзивті білім беруді дамытумен айналысады, ең алдымен аутизм, Даун синдромы, алалия және басқа да даму ерекшеліктері бар балаларды қамтиды. Алайда әлемдік статистикаға сәйкес орта есеппен балалардың 12%-да ЗЖБГ бар. Сондай-ақ дислексияға шалдыққан балалардың үлкен пайызы бар. Бір қарағанда, бұл күрделі диагноздар емес сияқты. Бірақ біздің білім беру жүйемізде әсіресе ЗЖБГ, дислексиясы бар балалар қатты қиналады. ЗЖБГ, әсіресе оның күрделі формасы бар балалар кемсітушілікке ұшырайды, мұғалімдер, мамандар тарапынан да, ата-аналар тарапынан да тиісті қолдау және түсіністік таба алмайды. Көп жағдайларда ЗЖБГ-ны нашар мінез-құлықпен, жалқаулықпен, жаман мінезбен шатастырады. Сондықтан да дәрігерлерге, мұғалімдерге білім беру, ағарту өте маңызды. Медициналық және педагогикалық кадрларды оқыту, осы мәселе бойынша олардың хабардарлығы мен құзыреттілігін арттыру үшін мүмкіндіктер жасау – біздер және білім беру саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі жетекші уәкілетті орган ретінде ҚР Ағарту министрлігі үшін ортақ міндет, - деп атап өтті «Болашақ» қорының Қамқоршылық кеңесінің Төрайымы Динара Гаплан.   

Конференцияда баяндама оқығандар: Татьяна Дегтярь – балалар психиатры, «АМУ» КеАҚ кафедра ассистенті, Ольга Лукша – балалар неврологі, Махаббат Шәріпова – жасөспірімдер психотерапевті, Виктория Прокофьева – дәрігер-психиатр, когнитивті-мінез-құлықтық психотерапевт, Ирина Огий – педагог-психолог, ата-ана-бала қарым-қатынасы бойынша маман, Аяжан Сұлтанова – когнитивті-мінез-құлықтық психолог, сертификатталған АВА инструкторы, «Болашақ» қорының Қамқоршылық кеңесінің Төрайымы Динара Гаплан.

- ЗЖБГ «балалар ауруы» болып саналады, бірақ бұл бұзылыс ересек жаста да сақталады. ЗЖБГ бар балаларды тәрбиесіз балалар ретінде қабылдайды. Өкінішке орай ұшқалақтық, зейінсіздік, жоғары қозғалғыштық, импульсивтілік және нашар үйлесім сияқты мінез-құлық ерекшеліктеріне байланысты мұндай балалар ересектер тарапынан зорлық-зомбылыққа жиірек ұшырайды. Ал мектепте бұл проблемалық мінез-құлыққа, сыныптастар тарапынан да, мұғалімдер тарапынан да буллингке әкеледі. Кейінірек ЗЖБГ бар бала ЗЖБГ бар ересек адамға айналып, ол да проблемаларға тап болады.

Қазақстанда ЗЖБГ диагностикалау жүйесі нашар дамыған. Мысалы, Еуропа елдерінде балаларға, ата-аналарға, мұғалімдерге арналған түрлі сауалнамалар бар. Көптеген отандық мамандарда осы бұзылысты диагностикалау үшін құралдар жоқ. Диагностикасы қиын болғандықтан ЗЖБГ бар ересектер жиі алаңдаушылық пен депрессияны бастан кешіреді. Емдеуге арналған дәрі-дәрмектің жоқтығы тағы бір қиындық болып табылады, біздің елімізде ЗЖБГ бар адамдарға көмектесетін тиімді дәрілердің көбі тіркелмеген, - деді балалар психиатры, «АМУ» КеАҚ кафедра ассистенті Татьяна Дегтярь.

Іс-шараға Астана, Павлодар қалаларынан және де Ақмола облысынан 100-ден астам маман қатысты. Педагогтер, дефектологтар, логопедтер, әлеуметтік қызметкерлер, дәрігерлер, педиатрлар, психологтар, психиатрлар, АВА-терапевтері, ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалардың ата-аналары конференцияға тыңдаушы ретінде қатысты.

Конференцияға қатысушылар ЗЖБГ-ға қатысты мәселелердің кең ауқымын – диагностика және емдеудің соңғы әдістерінен бастап, осы бұзылыс бар балаларды әлеуметтік бейімдеу және білім беру мәселелеріне дейін талқылауға қатысады. Мамандар арасында тәжірибе мен білім алмасу әрбір қатысушыға өз тәжірибесін байытып, ЗЖБГ мәселесіне анағұрлым кешенді әрі тиімді қарауға мүмкіндік берді.  

Аутистикалық спектрі бұзылған және Даун синдромы бар балалардан тұратын UNI Football жасөспірімдер командасының ойыншыларына футболдан Қазақстанның құрама командасының формасы сыйға тартылды. Футболдан инклюзивті секцияны «Болашақ» корпоративтік қоры 2023 жылдың қараша айында Қазақстан футбол федерациясының қолдауымен ашқан болатын. Секцияда 12 бала жаттығады. 

Ағымдағы жылы Қазақстанның бірнеше аймағында футболдан ерекше балаларға арналған инклюзивті секцияларды ашу жоспарланып отыр. 2024 жылдың соңында инклюзивті футбол лигасының құрылуы жоспарланып отыр және УЕФА бұл бастамаға қолдау көрсететіні белгілі болды.

Инклюзивті секцияға қатысу үшін педиатрдан денсаулық жағдайы туралы анықтама қажет.

Қосымша ақпарат үшін телефон: 8 7172 500 618.